Selcen Küçüküstel’in Merakla Beklediğimiz Çalışması “Rengeyiği Türkleri: Dukhalar” Kolektif Kitap’tan Raflarda

Selcen Küçüküstel'in altı yıllık çalışmasından derlediği çalışması "Rengeyiği Türkleri : Dukhalar" sonunda raflarda yerini alıyor. Magma dergisindeki çalışmalarıyla tanıdığımız Küçüküstel'in doktora çalışması evcilleştirme, avcılık, göçebelik, doğa-insan ilişkisi gibi kavramlar üzerine yeniden düşünmemizi sağlayacak ve nefes verecek kitaplardan. Şiddetle, bağıra çağıra öneriyorum. Listelerinize alın, elinize geçer geçmez okumaya başlayın diyor pası da bültene atıyorum. 

Bir hayvanı evcilleştirmeyi başarmış ender avcı-toplayıcı topluluklardan biri olan Dukhalar, Moğolistan’ın kuzeyindeki Hövsgöl bölgesinde yaşayan göçer bir Türk halkıdır. Yerleşik düzene geçişle birlikte insanın kendisini doğadan ayrı ve üstün bir konuma yerleştirdiği günümüz insan merkezci Batı toplumlarının aksine, doğayı canlı bir varlık olarak kabul ederek tüm canlılara saygıyla yaklaşan eşitlikçi bir topluluk olan Dukhalar, bize tarihin en önemli olaylarından biri kabul edilen evcilleştirmenin sonuçlarını anlamamız bakımından eşsiz bir fırsat sunuyor. 

Peki, yaşadıkları coğrafyayı evi olarak kabul eden bu göçer avcı-toplayıcı insanlar böylesine devasa bir evle nasıl ilişki kuruyor, ne gibi kurallara dikkat ediyorlar? Bir liderin olmadığı Dukhalarda eşitlikçi toplumsal ilişkiler nasıl yürütülüyor? Evcilleştirme Dukhalar için ne anlama geliyor? Rengeyikleri insanlardan ne gibi bir fayda sağlıyor? Dukhalar ava gitmeden önce ve av esnasında nelere dikkat ediyorlar? Ayı, Sibirya halkları için neden özel bir yere sahip? Hayvan kemikleriyle nasıl fal bakılıyor ve rüyalar bir avcıya nasıl bir pusula gibi yön gösteriyor?

Kültürel antropolog Selcen Küçüküstel’in aralıklarla altı yıla yayılan bir alan çalışmasının sonucu olan bu kitap, Dukhaların yaşamını tüm detaylarıyla ortaya sererken “yeryüzündeki tüm canlılık belirtilerini hızla tükettiğimiz günümüz dünyasının uzak bir köşesinde insan, hayvan ve doğa arasındaki karmaşık ilişkilerin bir kısmına ışık tutmayı amaçlıyor.” 

“Çevrende gördüğün her şeyin bir ruhu vardır, hem de her şeyin... Bu yüzden soluk aldığın her an, bunu fark etmeli ve çok dikkatli olmalısın! Böylece hiçbir canlının ruhuna saygısızlık yapmamış olursun.”

KİTAPTAN ALINTILAR

“İnsan türünün yeryüzündeki tüm canlılık belirtilerini hızla tükettiği, hâkim olamadığı benliğinin tutsağı olmuş şekilde etrafına saldırdığı ve kendini tüm canlılardan üstün olarak konumlandırdığı günümüz dünyasında Dukhalarla birlikte yaşamak ve başka bir yaşam biçimine tanık olmak benim için taze bir nefes almak gibiydi.” 

“Hayvanlar, onlarla birlikte taygada yaşayan insanlar, ağaçlar, nehirler ve dağlar... hepsinin kaderi

birbirine bağlı. Evcil bir rengeyiğinin kaderi bir insanın yaptıklarından etkileniyor ve o insanın kaderi de karşılaştığı yaban hayvanlarla kurduğu ilişkilerden. Bir başka ifadeyle bu coğrafyada herkes birbirinin hareketlerinden sorumlu; yaban hayvanlardan evcil rengeyiklerine, ormanlardan nehirlere, yaşayan her canlı birbiriyle bağlantılı... Burası içindeki tüm canlıların hâlâ orman ruhları tarafından korunduğu nadir coğrafyalardan biri. Buralarda bir dağ, orman ya da nehir yalnızca coğrafi bir şekil değil, görülmez güçlerle korunan canlılar.”

“Dışarıdan yaban bir coğrafya olarak görülen tayga (kuzey ormanları), Dukhalar için anılarla ve geçmişe dair hikâyelerle dolu büyük bir ev; bu topraklarda yaşayan insanlar gibi bir canlı… Dukhalara göre bazı dağların, nehir veya göllerin sahipleri, yani ruhları (iyeleri) vardır ve herbir iyeyle yapılarına göre, farklı biçimlerde iletişim kurulması gerekir.”

SELCEN KÜÇÜKÜSTEL: 1983 yılında Yalova’da doğan ve üniversite eğitimine kadar orada yaşayan Selcen Küçüküstel, yüksek lisansını kültürel antropoloji alanında yaptı. Berlin’deki Humboldt Üniversitesi Orta Asya çalışmaları bölümünde, Moğolistan’da yaşayan rengeyiği çobanı göçer bir topluluk olan Dukhalar üzerine yaptığı doktora çalışmasını 2018’de tamamladı. Akademik çalışmalarını Carlos III Madrid Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırmacı olarak sürdürüyor. 2009-2014 yılları arasında Atlas dergisinde fotoğrafçı ve yazar olarak dünyanın birçok farklı yerini ziyaret ederek değişik kültürler hakkında fotoğraf çalışmaları da yürüten Selcen Küçüküstel, bu çalışmalarına şimdilerde Magma dergisinde devam ediyor. 

Rengeyiği Türkleri: Dukhalar

Yazar adı: Selcen Küçüküstel

Yayınevi: Kolektif Kitap

Türü: Tarih / Kültür Tarihi 

Kolektif Kitap, 1. Baskı Şubat 2020

Çıkış tarihi: 24 Şubat Pazartesi

256 sayfa

Satış fiyatı: 35,00 TL

SIMILAR ARTICLES