Doğabilimci Charles Foster hayvanların dünyasına duyduğu merakla doğanın derinliklerine uzandığı Hayvan Olmak’ta bir porsuk, susamuru, alageyik, tilki ve ebabil gibi yaşadığı günleri yad ediyor. İçimizdeki hayvani duyuları ve dürtüleri bulma ve yokluklarını kavrama arzusuyla misafir oluyor dünyalarına. İmkansız bir deney Foster’ınki. Yine de onu çocukken ele geçiren bu tutkusundan vazgeçmiyor. Bir porsuk gibi solucanlarla beslenip küçücük bir deliğin içinde yaşıyor altı hafta boyunca. Bir tilkinin burnu, kulakları ve gözleriyle geziniyor Londra sokaklarını. Bir alageyiğin bedeninde avcılığın şiddetini gözler önüne sererken ebabillerin izinde insanın kifayetsizliğini hatırlatıyor.
Foster, bilimsel araştırmaların ışığında, hayvanların gözlerinden dünyalarını resmediyor. İnsan dünyasıyla hayvan dünyasını bir araya getirme çabasıyla, şamanistik geleneği takip eden Foster, meditasyonla kendilerini hayvan bedeninde bulduklarına inanan modern zaman şamanlarınaysa şüpheyle yaklaşıyor. İnsanı hayvandan ayıran sınırları belirsizleştirmeye yönelik bir farkındalıkla kaleme alıyor kitabını Foster. Hayvan Olmak bu sınırların ötesine geçip öteki tarafa göz atmanın imkanını veriyor okurlara. İnsanların bilmedikleri ama aslında çok yakın oldukları bakış açılarına perde aralıyor.
Geleneksel doğa yazının iki büyük günahı olan insanmerkezcilik ve insanbiçimcilikten imtina etmeyi başaran Foster, hayvanları insani özelliklerle tasvir eden ve dünyayı insan odaklı bir bakış açısından okuyan yaklaşımlara karşı çıkan bir duruş sergiliyor. Foster mütevazı bir hayalin peşine düşüyor aslında. O da bu gezegeni ve ev sahipliği yaptığı canlıları biraz olsun daha iyi anlamak.
Hayvan Olmak sinirbilimi, psikolojiyi ve doğa yazınını bir araya getiren kimi zaman nükteli, kimi zaman hayret verici edebi bir yolculuk.
“Eğer insandışı bir hayvanla hakiki bir iletişim kurmayı başarabilirsem, insan ilişkileri için de umut taşıyabilirim.”
Basında Hayvan Olmak
Foster çok eğlenceli ve insanın içine işliyor. Bu önemli çalışma diğer türlerle aramızdaki yakınlıkları gösteriyor.
– Guardian
Zengin, eğlenceli ve ilham verici bir kitap. Gezegeni paylaştığımız diğer canlıların da en az bizler kadar önemli olduğunu hatırlatıyor.
– Independent
Doğal dünyayla ilişkimiz üzerine bir meditasyon. ... Hayvan Olmak insan/hayvan ayrımının ötesine geçerek hayvanların zengin duyusal dünyalarını kavramamızı sağlamakla kalmıyor, aynı zamanda insan olmanın ne demek olduğunu öğretiyor. – Observer
Charles Foster’ın Guardian’da yayımlanmış röportajından:
Biraz kaçık ama nefis bir metafiziksel arayışın ürünü olan Hayvan Olmak, kimi evrensel (insan olmak ne demektir?) kimi kendi kimliğine ilişkin (Charles Foster olmak ne demektir?) çok temel sorular soruyor. “Hepimiz ayrı tellerden çalıp çalmadığımızı, en yakınımızdakileri tanıyıp tanıyamayacağımızı merak ederiz. Bu kitap bu sorulara farklı bir bakış açısı sunuyor. “Eğer bir tilki veya bir porsukken kendimden başka olanla ilişki kurabilirsem, belki karımı, çocuklarımı ya da en yakın arkadaşımı daha iyi tanırım diye düşündüm.”
Bu aydınlanmayı tilki gibi olmayı deneyimlediği zamanlarda, tavuk budunu çalan bir başka tilkiyle yüz yüze geldiğinde yaşadığını söylüyor. “Sadece ben değildim etrafta olup bitenleri izleyip inceleyen, aynı zamanda izleniyor ve inceleniyordum. Bu karşılıklılık hâlini arzuladım hep ve bu hissi başka hiçbir yerde yaşamadım.” Şehri en iyi tilkilerin deneyimlediğini söyleyebiliriz o hâlde. “Kesinlikle! Tilki benden daha iyi bir Londralı. Daha hızlı koşuyor, daha az uykuya ihtiyacı var, dişleri, burnu ve kulakları daha keskin. Kısacası her şeyiyle daha üstün.”
“Bütün bu deneyimlere değdi,” diyor. “Bir kere daha emin oldum ki doğayla ilişki kurabilmek imkansız değil.”
“Doğa yazını genellikle etrafı sömürgeci adımlarla arşınlayan ve iki metrelik mesafeden yeryüzünde gördüklerini anlatan insan hikayelerinden ya da hayvanların giyindiğini savunan insanlardan ibarettir. Bu kitap dünyayı, çıplak Welsh porsukları, Londra tilkileri, Exmoor susamurları, Oxford ebabilleri, İskoç ve West Country alageyikleriyle aynı düzlemde görerek anlatmak üzerine bir çabadır. Aynı zamanda koklama ve işitmenin görme duyusundan daha işlevsel olduğu bir yaşam alanında hareket etmenin nasıl bir his olduğunu öğrenmenin de hikayesi... Bir nevi edebi Şamanizm, ve itiraf etmeliyim ki, çok ama çok eğlenceliydi.”
Charles Foster, Cambridge Üniversitesi’nde veterinerlik ve hukuk eğitimi aldıktan sonra sonra, hukuk ve biyoetik alanında doktorasını aynı üniversitede tamamlamıştır. Halen Oxford Uehiro Center for Practical Ethics’de araştırma görevlisi olan yazar, Oxford Üniversitesi’nde Sağlık Hukuku ve Etik dersi vermektedir. Foster altı çocuğu ve karısıyla Oxford’da yaşamaktadır.
Hayvan Olmak / Charles Foster
Türkçesi: Ece Bulut
Yayıma Hazırlayan: Eda Doğançay
Kolektif Kitap, 1. Baskı, Eylül 2016
238 sayfa
22,00 TL
Yorum Gönder